دبیر انجمن علمی مدیریت سلامت ایران و پزشك فارماكولوژیست گفت: چربی خون بالا فقط نتیجه مصرف چربی نیست، بلكه محصول رفتار و محیط زندگی است و مهار آن نیازمند اصلاح سبك زندگی و كنترل استرس است.
شفاآنلاین »سلامت» دبیر انجمن علمی مدیریت سلامت ایران درباره «چربی خون بالا، دشمن آرام رگها» سخن گفت و با اشاره به اهمیت عوامل رفتاری و محیطی در این زمینه گفت: در بسیاری از موارد افزایش چربی خون حاصل نوع تغذیه، بیتحركی و استرسهای مزمن است و تنها به ژنتیك یا وراثت محدود نمیشود.
به گزارش شفاآنلاین شهرام توفیقی با توضیح علمی ساختار چربیهای بدن افزود: وقتی از چربی صحبت میكنیم، مجموعهای از مواد شامل تریگلیسیریدها و كلسترولها مدنظر است. بخش زیادی از این مواد را بدن بهصورت طبیعی میسازد و ضرورتی ندارد كه از منابع خارجی به مقدار زیاد وارد بدن شود.
توفیقی تأكید كرد: كبد اصلیترین عضو در ساخت كلسترول است و اگر تولید آن از حد طبیعی بیشتر شود، بخشی از این چربیها روی دیواره رگها رسوب میكند و به تدریج مسیر جریان خون را تنگ میسازد.
وی افزود: اگر كلسترول مفید یعنی HDL به میزان كافی وجود نداشته باشد تا كلسترول بد یا LDL را از رگها پاك كند، این ذرات به هم میچسبند و پلاكهای چربی ایجاد میكنند؛ درست مانند زبالههایی كه در آب جمع شده و مسیر را میبندند.
این كارشناس حوزه سلامت با تشریح عوامل افزایش چربی خون گفت: استرسهای شغلی و روزمره، آلودگی هوا، استفاده از مواد غذایی فرآوریشده مانند سوسیس و كالباس، و مصرف بیش از اندازه قند و شكر، همگی از دلایل مهم افزایش چربی خون هستند.
وی افزود: بدن انسان ظرفیت محدودی دارد. وقتی سبك زندگی ما پر از اضطراب، كمتحركی و غذاهای آماده است، كبد ابتدا درگیر سمزدایی از آلایندهها میشود و دیگر توانی برای تنظیم چربیهای خون باقی نمیماند.
توفیقی درباره نقش قند در بروز چربی خون عنوان كرد: در حالی كه بسیاری تصور میكنند صرفاً چربی مضر است، باید گفت مصرف زیاد قند نیز به همان اندازه خطرناك است، زیرا قند اضافی در بدن به چربی تبدیل میشود.
دبیر انجمن علمی مدیریت سلامت ایران ادامه داد: این فرآیند با تحریك لوزالمعده و بروز التهاب در پانكراس (پانكراتیت) حتی میتواند باعث اختلال در ترشح انسولین و افزایش قند خون شود، كه خود چرخهای معیوب میان دیابت و چربی خون ایجاد میكند.
توفیقی تصریح كرد: افزایش چربی خون مخصوص سنین بالا نیست. امروزه در نوجوانان و حتی كودكان نیز به دلیل مصرف زیاد چیپس، پفك، شكلات و نوشابه مشاهده میشود كه سطح تریگلیسیرید بالا دارند؛ بهگونهای كه متأسفانه سكتههای قلبی در سنین پایینتر در حال افزایش است.
وی با بیان اینكه «ملاك اصلی سلامت متابولیك، وزن كلی بدن نیست بلكه دور شكم است»، خاطرنشان كرد: چربی شكمی شاخص مهمی برای خطر بیماریهای قلبی محسوب میشود و افراد باید با مشورت پزشك، اندازه مناسب آن را بدانند.
توفیقی یكی از مهمترین درمانها را «بازنگری در شیوه زندگی مدرن» دانست و گفت: در شرایط امروز كه همه كارها به كمك وسایل كنترل از راه دور انجام میشود، میزان تحرك بدنی به شدت پایین آمده است. حتی روشن یا خاموش كردن تلویزیون یا چراغ اتاق با ریموت انجام میشود و همین چند قدم ساده كه حذف میشوند، در درازمدت اثر منفی بر سلامت دارد.
وی افزود كه طبق مطالعات، تنها جایگزینی رفتارهای فعالتر روزمره میتواند تا هشت درصد احتمال چاقی در كودكان را كاهش دهد.
به گفته وی، استفاده مداوم از تلفن همراه و شبكههای اجتماعی نیز علاوه بر كاهش فعالیت بدنی، سطح استرس، اضطراب و بیخوابی را افزایش میدهد. وی توضیح داد: نور صفحه موبایل، میدانهای الكترومغناطیسی و گرمای باتری، همگی میتوانند نظم خواب و سیستم عصبی را مختل كنند. خواب خوب باید در محیط تاریك و دور از وسایل الكترونیكی باشد.
توفیقی درباره راهكارهای تغذیهای مقابله با چربی خون اظهار داشت: اصلاح الگوی غذایی باید از دوران كودكی و در نهادهایی مانند خانواده و مدرسه آغاز شود. مسئولان آموزش و پرورش باید در تأمین خوراك سالم برای دانشآموزان توجه داشته باشند. مصرف خوراكیهای طبیعی، استفاده از سبزیجات تازه و پرهیز از غذاهای فرآوریشده از اصول اولیه تغذیه سالم است.
وی افزود: توصیه میشود سبزیجات جایگزین اصلی در وعدههای روزانه باشند؛ نه میوهها، زیرا برخی میوهها قند بالایی دارند. سبزیها با داشتن فیبر زیاد به كاهش جذب چربی و تنظیم قند خون كمك میكنند.
این كارشناس درباره انتخاب منابع پروتئین گفت: گوشت شتر و بز به علت چربی و كلسترول پایین میتوانند گزینه مناسبی باشند، در حالی كه مصرف گوشت گوسفند باید به حداقل برسد. همچنین گنجاندن ماهی در رژیم غذایی دو یا سه بار در هفته توصیه میشود.
توفیقی ورزش منظم را بخش جداییناپذیر كنترل چربی خون دانست و افزود: حداقل سه بار در هفته، هر بار بیست دقیقه فعالیت فیزیكی ملایم مانند پیادهروی، برای حفظ سلامت قلب و رگها مفید است. كسانی كه محدودیتهایی دارند باید با مشورت پزشك نوع و شدت فعالیت خود را انتخاب كنند.
وی درباره استفاده از مكملهای دارویی توضیح داد: ویتامین پB3( نیاسین) و اسیدهای چرب امگا -3 از مؤثرترین مكملها در كنترل چربی خون هستند. در شرایط فعلی كه هوا و غذا آلوده است، بهویژه برای افراد بالای 55 سال، مصرف منظم آنها توصیه میشود.
این پزشك فارماكولوژیست در مصاحبه با رادیو گفتگو با اشاره به نقش فشار روانی در افزایش چربی و قند خون خاطر نشان كرد: در كنار تغذیه و ورزش، ذهن آرام و خواب كافی كلید سلامت متابولیك هستند. پیشرفتهای جهان مدرن اگر با آگاهی و تعادل همراه نشوند، آرامترین دشمن رگها را در درون ما فعال میكنند.
