یك روانشناس كودك و نوجوان گفت: بیش از 70 درصد یادگیری از راه دیدن محقق میشود، افت تمركز در آموزشهای صرفاً شنیداری طبیعی است.
داوود فتحی، روانشناس كودك و نوجوان، به تحلیل دلایل ضعف تمركز و یادگیری كودكان در آموزشهای صرفاً شنیداری و ارائه راهكارهایی برای خانوادهها پرداخت.
وی با اشاره به یك اصل مهم در آموزش گفت: از اساس در فرایند تدریس، بیش از 70 تا 80 درصد یادگیری از راه دیدن میسر میشود. اگر معلم فقط پشت میز بنشیند و صحبت كند، بدون بهكارگیری روشهای متنوع، عملاً فقط از 13-14 درصد ظرفیت یادگیری استفاده خواهد كرد؛ بنابراین، وقتی مؤلفههای بصری در آموزش غایب باشند، راندمان آموزشی بهشدت افت میكند.
این روانشناس با اشاره به تجربه آموزش مجازی در دوران كرونا افزود: در آن دوران، باوجود تلاش معلمان، به دلیل فعالبودن فقط بخش صوتی، یادگیری به نحو مطلوب اتفاق نیفتاد. آمارهای غیررسمی از ترك تحصیل حدود سه میلیون دانشآموز در آن ایام حكایت دارد كه بخش قابلتوجهی از آن به ضعف ذاتی آموزشهای صرفاً شنیداری - مجازی بازمیگردد.
فتحی در پاسخ به این پرسش كه آیا زیرساختهای فعلی برای آموزش آنلاین مناسب است، اذعان كرد: حتی باوجود پیشرفتهای فنی، ذهن و سلولهای عصبی ما هنوز كاملاً آماده پذیرش صددرصدی آموزش آنلاین نیست. چند عامل در این مسئله نقش دارد: خستگی مغز به دلیل نور صفحهنمایش و پردازش اطلاعات دیجیتال، وجود محركهای رقابتی در خانه (مانند تلویزیون)، كاهش تعاملات اجتماعی حضوری، و ضعف در خودتنظیمی كودكان كه ممكن است در حالت غیررسمی درس بخوانند.
این كارشناس در ادامه با اشاره به لزوم بازبینی نظام آموزشی كشور اظهار داشت: بهعنوان یك روانشناس با سیسال سابقه آموزشی میگویم كه استفاده از هوش مصنوعی، فضای زیست دیجیتال و روشهای متنوع تدریس، آینده انكارناپذیر آموزش است. سوال كلیدی این است: آیا روشهای فعلی مدارس، نوجوان را برای ورود به دنیای بزرگسالی آماده میكند؟ آیا از نظر اقتصادی، اجتماعی و مهارتی میتواند روی پای خود بایستد؟ پاسخ اغلب منفی است و این نشاندهنده نیاز فوری به بازبینی محتوا، سرفصلها و روشهای آموزشی و پرورشی است.
وی در پاسخ به سوالی درباره بیمیل بودن برخی كودكان به مدرسه، دلایل مختلفی را برشمرد: وجود اختلالات یادگیری تشخیص داده نشده كه باعث تجربه مكرر شكست و تحقیر میشود، روشهای سنتی و خستهكننده تدریس كه جذابیت ندارند، و تفاوت در امكانات و روشهای مدارس. مدارس غیردولتی برای رقابت، مجبور به ایجاد جذابیتهای بیشتر هستند كه این امر در بسیاری از مدارس دولتی دیده نمیشود.
فتحی توصیههای عملی برای خانوادهها در شرایط فعلی ارائه داد و گفت: خانوادهها میتوانند با ایجاد یك «ایستگاه ثابت درس» در خانه، به بهبود تمركز كودك كمك كنند. این فضا باید دارای نور كافی، سكوت نسبی و عاری از محركهای مزاحم مانند اسباببازی یا تلفن همراه باشد. لوازم درسی باید منظم و در دسترس باشد. ایجاد وقفهها و تفریحهای فعالانه در بین درس، و همچنین در نظر گرفتن سیستم پاداش برای تمركز و یادگیری مؤثر، بسیار كمككننده است. والدین میتوانند با نظارت غیرمستقیم و ایجاد محیطی حمایتی، نقش مهمی در بهبود كیفیت یادگیری، حتی در آموزشهای آنلاین، ایفا كنند.
وی در مصاحبه با رادیو گفتگو خاطرنشان كرد: همچنین تقویت مهارتهای فراشناختی در كودك، مانند خود نظارتی و یادداشتبرداری فعال، بسیار مؤثر است. بهخاطر داشته باشیم كه حدود 80-90 درصد آموزشها غیررسمی و غیرعمدی است و فضای مجازی سهم بزرگی در این آموزش دارد، بنابراین كیفیت محیط خانه و تعاملات خانواده بیشازپیش اهمیت یافته است.
