كارشناس جمعیت‌شناسی اعلام كرد كاهش سالانه یك دهم درصدی نرخ فرزندآوری در ایران ادامه دارد. سیر كاهش باروری شدید است و وام‌های تشویقی مشكل اصلی خانواده‌ها را حل نمی‌كند.
كاهش سالانه یك دهم درصدی نرخ فرزندآوری در ایران روند نگران‌كننده‌ای را نشان می‌دهد كه آینده جمعیتی كشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. كاظمی‌پور، كارشناس جمعیت‌شناسی، با تأكید بر شدت این كاهش، اعلام كرد كه نرخ باروری هر سال نسبت به سال قبل حدود یك‌دهم افت می‌كند. این سیر نزولی در حالی ادامه دارد كه سیاست‌های تشویقی مانند وام و زمین رایگان نتوانسته‌اند انگیزه كافی برای فرزندآوری ایجاد كنند. خانواده‌ها با چالش‌های اقتصادی عمیق روبرو هستند و نیاز اصلی آن‌ها امنیت اقتصادی و ثبات قیمت‌هاست.
شدت سیر كاهش باروری
كاهش سالانه یك دهم درصدی نرخ فرزندآوری در ایران بخشی از روند طولانی‌مدت كاهش باروری است كه از دهه‌های گذشته آغاز شده. نرخ باروری كل از بیش از 6 فرزند در دهه 1360 به كمتر از 1.7 در سال‌های اخیر رسیده و این كاهش مداوم، كشور را به سمت پیری جمعیت سوق می‌دهد. كاظمی‌پور تأكید كرد كه این سیر بسیار شدید است و هر سال یك‌دهم افت، در بلندمدت اثرات جبران‌ناپذیری بر ساختار جمعیتی خواهد داشت. جوانان به دلیل هزینه‌های بالای زندگی، مسكن، آموزش و درمان، از تشكیل خانواده یا داشتن فرزند بیشتر اجتناب می‌كنند. این كاهش نه تنها در شهرهای بزرگ بلكه در مناطق روستایی نیز مشاهده می‌شود و نشان‌دهنده تغییر ارزش‌های اجتماعی در كنار فشارهای اقتصادی است. آمارهای رسمی نیز این روند را تأیید می‌كنند و پیش‌بینی می‌شود تا پایان دهه جاری، نرخ باروری به زیر 1.5 برسد.
ناكارآمدی وام‌های تشویقی
وام‌های تشویقی و زمین‌های رایگان نمی‌تواند مشكل اصلی خانواده‌ها را حل كند زیرا این مشوق‌ها در برابر تورم و بی‌ثباتی اقتصادی ناچیز هستند. وام‌های 20 یا 30 میلیونی در شرایطی كه هزینه یك فرزند از بدو تولد تا دانشگاه میلیاردها تومان است، تأثیر محدودی دارد. كاظمی‌پور اعلام كرد كه این سیاست‌ها بیشتر جنبه تبلیغاتی دارند و به ریشه مشكلات نمی‌پردازند. خانواده‌ها با افزایش قیمت مسكن، كالاهای اساسی و خدمات درمانی دست و پنجه نرم می‌كنند و وام‌های كوچك نمی‌توانند امنیت مالی ایجاد كنند. تجربه كشورهای دیگر نشان می‌دهد كه مشوق‌های مالی تنها در كنار ثبات اقتصادی مؤثر هستند. در ایران، بی‌اعتمادی به پایداری این طرح‌ها نیز باعث شده تا زوج‌ها به آن‌ها به عنوان راه‌حل جدی نگاه نكنند.
نیاز به امنیت اقتصادی و ثبات
آنچه مردم نیاز دارند امنیت اقتصادی و ثبات قیمت‌هاست تا بتوانند برای آینده برنامه‌ریزی كنند. كاهش سالانه یك دهم درصدی نرخ فرزندآوری در ایران نتیجه مستقیم تورم مزمن، بیكاری جوانان و كاهش قدرت خرید است. دولت باید سیاست‌های كلان اقتصادی را اصلاح كند تا درآمد واقعی خانوارها افزایش یابد و هزینه‌های زندگی قابل پیش‌بینی شود. ایجاد شغل پایدار، كنترل تورم و تأمین مسكن ارزان از اولویت‌های اصلی هستند. كارشناسان پیشنهاد می‌كنند كه به جای مشوق‌های پراكنده، بسته‌های جامع حمایت از خانواده شامل مرخصی زایمان طولانی، مهدكودك‌های دولتی و یارانه‌های هدفمند اجرا شود. این اقدامات در كنار فرهنگ‌سازی می‌تواند روند نزولی را معكوس كند. در نهایت، كاهش سالانه یك دهم درصدی نرخ فرزندآوری در ایران زنگ خطری برای سیاست‌گذاران است و نیازمند اقدام فوری و هماهنگ همه دستگاه‌ها می‌باشد.
